متون دیگر حدیث

در مصادر شیعی این متن را با این ذیل یکی کتاب دعائم الاسلام داریم: «اول نظرة لک و الثانیة علیک ... و النظرة الثالثة سهم من سهام ... و با این متن هم جز در دعائم نداریم. فکر هم نمی‌کنیم این جمع از خود ایشان باشد ظاهراً متنی است که به ما نرسیده است.

دومین مصدر ما که با همین ذیل آورده است کتاب صدوق است که آن را در فقیه آورده است. در فقیه که محل اعتنای خودش است با عنوان روی عن هشام بن سالم عن عقبه نقل کرده است. در بهترین مصادر ما از عقبه کم من نظرة اورثت حزنا طویلا است ولی صدوق در فقیه أعقبها الله ایمانا یجد طعمه را آورده است.

من خیلی بر مقایسة متون تأکید می‌کنم در کتب فقهی ما روی این جهت اهمال شده است، اهل سنت روی این جهت خیلی زحمت کشیده‌اند و این کار خیلی خوبی است و باعث می‌شود که آفاق جدیدی روی ما گشوده شود.

متن فقیه عین متن اهل سنت است یک نکته‌ای داشته است که وی در ثواب الأعمال آن متن مشهور شیعه را نقل کرده است و در فقیه متنی را که مشابه متن مشهور اهل سنت است. علمای اهل سنت روی این جهت خیلی کار کرده‌اند و این که می‌گویند: صد حدیث را سند و متنش را تغییر دادند و به دست بخاری دادند و بخاری همة آن‌ها را تصحیح کرد به خاطر این بود که کار علمای اهل سنت این بود. مبنا این بوده است که روی متن خیلی کار نشود و بعدها این جزء مرتکزات حوزه شد مثلاً در رسائل آمده که حدیث را سه جهت بررسی می‌کنیم: از سند و دلالت و جهت صدور و اصلاً متعرض متن نمی‌شوند.

جامع الأخبار مجموعة حدیثی قشنگی است سنداً مرسل است و متن آن نیز قر و قاطی زیاد دارد از نظر ارزشی یک کتاب درجه چهار و پنج حساب می‌شود به صدوق نسبت داده می‌شده که بعدها به شعیری نسبت دادند.

در لب الباب راوندی که از متون اهل سنت گرفته است: النظر الی محاسن النساء دارد که در متون دیگر نیست شاید این متن در برخی مصادر ضعیف اهل سنت موجود باشد.

صدوق در جای دیگر فقیه دارد: من نظر الی امرأة ... لم یرتد الیه بصره حتی یزوجه الله من الحور العین و فی خبر آخر لم یرتد الیه طرفه حتی یعقبه الله ایمانا یجد طعمه این دقت شیخ صدوق است که می‌گوید: فی خبر آخر. این ذیل شبیه آن است.

یک متن دیگر هم داریم که شیخ طوسی منفرداً از امام صادق ع نقل می‌کند: ایاکم و النظر فانها سهم ... و قال لا بأس بالنظر الی ما وضعت الثیاب. این حدیث مصدرش از کتاب حسن بن محبوب نقل می‌کند که از اصحاب اجماع است و ارزش خاص خودش را دارد.

صفحه قبلی صفحه بعدی فهرست کتاب